Fonetik Analizle Okuma Yazma Öğretim Programı

Kolay ve Etkili Okuma Yazma Öğretimi

Okuma yazma öğretim programımız, evrensel okuma araştırmalarının bilimsel ilkeleri üzerine inşaa edilmiştir. Ayrıca bireysel öğretim ortamlarında, okul öncesi hazırlık sınıflarında, somut öğretim deneylerinden geçirilerek başarısını kanıtlamıştır.

Sözcüklerin seslerini çözümleyerek (fonetik analiz) okuma öğretimi, 1950’li yıllarda Elkonin ve meslektaşları tarafından başlatılan okuma araştırmalarından doğmdu. Sovyet eğitimciler, dilbilimciler ve psikologlar, okuma öğretimi yöntemleri konusunda bazı ülkelere göre benzersiz ilerlemeler kaydettiler. Fonetik analiz yöntemi 200 milyonluk bir coğrafyada farklı dillere uyarlanarak, uzun bir araştırma sürecinin sonunda okuma öğretim metodolojine dönüştü.  Bu yöntemin ilkeleri, konuşma ve yazım dilimizin özelliklerine uyarlanarak, özgün bir okuma yazma öğretim programı geliştirilmiştir. Geleneksel okuma öğretim yöntemlerinin etkisinden kopuş, “Su Okuma Yazma Öğretim Materyali” nin 2016 yılında Eğiten Kitap Yayınevi tarafından yayınlanmasıyla başlamıştır. “Su” ile başlayan bu süreç okuma yazmaya hazırlık, başlangıç ve ilerleme düzeyinin gereksinimlerini kapsayan yeni bir öğretim programının oluşturulmasıyla sonuçlanmıştır.

Fonetik Analizle Okuma Yazma Öğretim Programı Fonem sınıf, küçük grup veya bireysel öğretim ortamlarında güvenle uygulanabilir. Programın öğretim modeli, farklı öğrenme seviyelerindeki (hızlı, yavaş ya da zor öğrenen) çocukların  bireysel öğrenme ihtiyaçlarına yanıt verebilecek niteliktedir.

Başlangıç düzeyinde okuma becerisi, yazılı sözcüklerin konuşulan sözcüklere dönüştürülmesi sürecidir. Bu okuma tanımı iki önemli noktanın altını çizmektedir. Tanımın vurguladığı birinci önemli nokta; okuma öğreniminin başlangıcında dilin ses yönü üzerinde çalışılması gerektiğidir. Yazılı sözcüklerde harfler,  konuşulan sözcüklerin seslerini (fonem) ve bu seslerin aralarındaki ilişkileri betimler. Dolayısıyla okumanın gerçekleşebilmesi için öncelikle sözcüklerin sesleri fark edilmek zorundadır. İkinci olarak tanım, yazılı bir sözcüğün doğrulukla konuşulan sözcüklere dönüştürülmesi başarılmadan, neyin okunduğunun ya da okunan içeriği anlamanın mümkün olmadığını belirtir.

Çocukların okuma öncesinde sözcüklerin “ses değerlerini” bilmedikleri ve sesleri bir sözcük içinde ayırt edemedikleri sayısız araştırma ile kanıtlanmıştır. Okuma öğretimi öncesinde çocuklar gibi okuryazar olmayan yetişkinler de sözcükleri seslerine ayrıştıramazlar. Bu nedenle okumaya hazırlık aşamasında harf adlarını (seslerini) ezberletmenin hiçbir öğretici değeri yoktur. Sözcükleri seslerine ayrıştırma becerisi gelişmeden, harflerin temsil ettiği gerçeklik algılanamaz.

Sözlü dilin ses sisteminin iyice kavratılması, sözcüklerin sesleri ile yazılı biçimleri arasındaki temel bağlantıların doğrulukla algılanmasını sağlar. Okumaya hazırlıkta sözcüklerin ses analizinin öğretimi, öğrenme hedefini açık ve anlamlı bir içerikle sunar. Anadillerinin sesbirimsel yapısını açıkça algılayan çocuklar, okumayı öğrenmenin tüm adımlarında, yüksek bir motivasyonla öğrenme heyecanlarını yitirmeden ilerlerler. Okumayı öğrenme süreci, çocukların duygu dünyalarına keyifli anlar olarak yansır.

Programın birinci aşaması, okuma ve yazmaya hazırlık çalışmalarından oluşmaktadır. 1. ve 2. öğrenci ders kitaplarında okuma ve yazmaya hazırlık çalışmaları yer almaktadır. Hazırlık çalışmalarında öğrenciler sözcüklerin seslerini çözümlemeyi öğrenirler. Bu beceriyi öğrenen çocuklar, sözcüklerin yalnızca başlangıç ve bitiş seslerini değil, dinledikleri sözcüklerin farklı konumlarındaki tüm seslerinin yer ve sıralamasını zihinlerinde ustalıkla belirleyebilirler. Ayrıca seslerin özelliklerini tanımlayabilirler. Programın sonraki öğretim adımlarında seslerden harflere geçiş yapılarak sesler ve harfler arasındaki bağlantılar, sözcüklerin belirlenen konumlarındaki seslerin harflerle değiştirilmesine dayalı sözcük dönüştürme uygulamalarıyla somut şekilde öğretilir. Öğrenciler yazmaya hazırlık çalışmalarında harflerin grafik ögelerini, yazılış yönlerini kavrayarak harf yazımında ustalaşırlar. Bu öğretimlerden geçerek okuma yazma hazırlıklarını tamamlayan öğrenciler, yazılı sözcükleri heceleyerek okuyabildikleri gibi basit sözcükleri kendi kendilerine (öğretmenlerinden yardım almadan) bağımsız olarak yazabilirler.

Geleneksel okuma öğretim yöntemlerinin “mekanik tekrara”, pasif ve tek düze öğretim uygulamalarından çocukları kurtarmayı başarmak, fonetik analizle okuma yazma öğretim programının en önemli kazanımıdır. İlkokuma yazmaya başlangıç aşamasına ulaşıldığında öğrenciler, hazır kalıplarla verilmiş sözcük ya da cümleleri okumak yerine, kendi kendilerine sözcükler oluşturup okuyarak okumaya gerçek bir başlangıç yaparlar.

Programın sonraki öğretim adımları, okuma yazma becerilerinin geliştirilmesine odaklanmıştır. Doğruluk ve akıcılık nitelikli okumanın en temel iki özelliğidir. 3., 4. ve 5. öğrenci ders kitaplarında yer verilen öğretim etkinlikleri, nitelikli okumanın kazandırılması için özel olarak tasarlanmıştır.

#fonolojikfarkındalık #sesbirimselfarkındalık #fonetikfarkındalık #fonetikanaliz #sesfarkındalığı #okuyabılmek #yazabilmek #okumayazmaöğrenmek #okumayazmabilgisi #okumayazmakursu #okumayazmayetişkin #çocuklaraokumayazmaöğretmek #okumayazmaoyunu #ilkokulda